Чув
Регистрация Вход

Список публикаций по ключевому слову: «шкул»

  • Хальхи аслă шкул студенчĕсен шухăшлавпа ăнлану пултарулăхĕ аталанни çинчен

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 8 № 1
    Автор:
    Григорьева Светлана Валерьевна, Сивкина Наталья Юрьевна
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Аслă шкул системинче пулакан улшăнусем вĕренӳ процесне студентăн обществăпа патшалăх ыйтакан компетенцисене пурнăçа кĕртес тĕллевпе улăштармаллине пĕлтереççĕ. Ку компетенцисен картинче студентсен шухăшлавĕпе ăнланăвне аталантарасси пысăк вырăн йышăнать. Асăннă пахалăхсене унчченхи вĕрентӳ тексчĕ çине таянса аталантарнă. Ку вара халь вĕренекен студентсене килĕшсех каймасть, мĕншĕн тесен вĕсем унчченхи студентсенчен сахалрах вулаççĕ. Çавна май пирĕн тĕпчевĕн тĕллевĕ студентсен асра тытăвне, тимлĕхне, пуплевне, логикине тата шухăшлавне аталантарма май паракан тухăçлă хатĕрсене тупса суйласа илесси пулса тăрать. Статья авторĕсем истори дисциплинисен тĕслĕхĕсем çине таянса ĕç тетрачĕ студентсен шухăшлавĕпе ăнлану пултарулăхне аталантармалли шанчăклă хатĕр пулать текен шухăш патне пырса тухнă. Ку тетрадь предметпа илнĕ пĕлӳсене тытăмне кура ăсра майлаштарма тата анлăлатма, асра тытăвăн тĕрлĕ тĕсне хăнăхтарма, пур информацие суйласа илме, критикăллă куçпа тишкерме тата ăнлантарма, студентсем ку е вăл предмета мĕнле вĕренсе пынине преподавательсене тата студентсене хăйсене тĕрĕслесе тăма май парать. Пурнăçламалли ĕçсен тĕрлĕ формачĕ, стандартлă мар заданисем, творчество проекчĕсем – ĕç тетрадьне студентсен шухăшлавпа ăнлану пултарулăхне аталантармалли, çут çанталăк ăслăлăхĕпе гуманитари циклне кĕрекен предметсене вĕрентнин тухăçлăхне ӳстермелли универсаллă хатĕр тăваççĕ.
    Тӗп сӑмахсем:
    педагогика, аслă пĕлӳ, шухăшлавпа ăнлану пултарулăхĕ, истори вĕрентни, ĕç тетрачĕ, хальхи аслă шкул

  • И.Я. Яковлев аса илӳ эткерĕнче палăракан кил-йышăн чун-чĕм тата кăмăл-сипет тĕрекĕ

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 8 № 1
    Автор:
    Иванова Лариса Николаевна
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Чаплă педагог тата çутта кăларакан Иван Яковлевăн (1848-1930) аса илӳ эткерĕ вăл чăваш халăх культуринчИ сайра йышши пуянлăх пулса тăрать. Унта хăйĕн йăхташĕсене çутта кăларас тесе çур ĕмĕр тăрăшнă тата нумай енлĕ аталаннă И.Я. Яковлевăн сăнарĕ хăйне майлă палăрать. И.Я. Яковлевăн нумай çырăвĕнче хăйĕн кил-йышĕ çинчен калакан йĕркесем тĕпчевшĕн уйрăм кăсăклăх çуратаççĕ. И.Я. Яковлевăн çыру эткерне тĕпчени пирĕн çутта кăлараканăн пурнăçĕнче çемье пысăк вырăн йышăннине кăтартать. Иван Яковлевич кил-йышра чи малтан чун-чĕм тата кăмăл-сипет енĕпе ырă хутшăнусем пулччăр тесе яланах тăрăшнă. Ку енчен И.Я. Яковлевăн аслă ывăлĕ Алексей Яковлевич Яковлев (1878-1952) патне çырнă çырăвĕсем кăтартуллă пулса тăраççĕ. Çутта кăларакан тата педагог хăйĕн ывăлĕ патне çырнă çырусене тишкернĕ май çемьере аслисемпе ачисем хушшинче еплерех хутшăнусем пулнине, йыш пурнăçпа ĕçре мĕне пысăка хурса хакланине ăнланса илетĕн. Çав хаклăхсем шутне аслисемпе ачисем пĕр-пĕрне юратнипе хисепленине, ытти çынсемпе ырă кăмăллă та тимлĕ пулнине, çывăх çынсемшĕн яваплăх туйнине, вĕсене асăрхаса тимленине, пысăк кил-йышăн пайĕ пулнăшăн, пĕтĕм çемьепе хутшăнса ирттернĕ хаклă сехетсемшĕн телей туйнине кĕртмелле.
    Тӗп сӑмахсем:
    чун-чĕм тата кăмăл-сипет тĕрекĕ, кил-йыш, çыру эткерĕ, Чĕмпĕр чăваш учитель шкулĕ
    Перейти 

  • Аслă тата кĕçĕн классенче вĕренекенсем энергие перекетлессине хакланин ăнлану пайĕ

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 8 № 1
    Автор:
    Александрова Татьяна Владимировна
    Рубрика:
    Вӗренӳре усă куракан психологи
    Аннотаци:
    Статьяра аслă тата кĕçĕн классенче вĕренекенсем энергие перекетлес пирки мĕн шухăшланине тишкернин пĕтĕмлетĕвĕсене илсе кăтартнă. Тĕпчевĕн паян кунхи пĕлтерĕшĕ хальхи вĕренӳ системи шкул ачисенчен пуласлăхра энерги перекетлесси пысăк пĕлтерĕшлĕ иккенне ăнланакан çынсем çитĕнтерес енĕпе сапăрлав ĕçĕ тума сăлтав пур пулин те ку ыйту çине сахал тимлĕх уйăрнипе çыхăннă. Статьяра кĕрет материал çине таянса тунă тĕпчевĕн результачĕсене илсе кăтартнă. Автор хăй хатĕрленĕ меслетлĕхпе усă курса тĕпчев ирттернĕ. Ку меслетлĕх çын энергие перекетлесси çинчен мĕн шухăшланине пĕлтернĕ чухне тĕнчене, тавралăха епле ăнланнине шута илет. Ĕçре 5–10 çулсенчи ачасем энергие перекетлес ĕçе епле сăлтавланине çырса панă. Энергие перекетлемеллине ĕненме хистекен сăлтавсен аталанăвĕ çынсенче тĕрлĕ шайра пулать. Ку шайсене палăртнă, вĕсенчен кашни мĕнпе уйрăлса тăнине çырса ăнлантарнă. Ачасен энерги перекетлевĕн кирлĕлĕхне сăлтавласа ăнланасси вăтам шайра пулнипе уйрăлса тăрать. Энергие перекетлени мĕн тума кирлине ăнланасси ачасен малтан уçăмсăр. Шкулчченхи аслă ӳсĕмрен пуçласа шкулăн кĕçĕн çулĕччен çакна сăлтавласси аталанса пырать. Чи курăмлă сăлтав – энергие перекетлени ачасен канлĕхне, хăтлăхне пырса тивнипе е тивменнипе çыхăннă. Çул-ӳсĕм пысăкланнă май ачасенче «энерги перекетлевĕ» ăнлавăн содержанийĕ улшăнать, çавна май энергие перекетлес тĕллев те яр уççăн палăрма тытăнать. Ӳссе пынă май ачасем харпăр хăй илес пайта çинчен мар, халăха кÿрекен усă çинчен шухăшлама тытăнаççĕ. Энерги перекетлевĕ кирлине ĕнентерекен сăлтавсен аталанăвĕ мĕнле çул-йĕрпе каясси аслисем мĕн каланинчен тата вĕренӳ содержанийĕнчен килет. Экологи ыйтӑвӗсен тематикине уҫса паракан шкулти предметсем тата кӗҫӗн ӳсĕмри шкул ачисен шухӑшлавӗн ҫӗнӗ формисен аталанăвĕ энергие перекетлени пысăк пĕлтерĕшлĕ пулăм иккенне ӑнланса илме пулăшаççĕ.
    Тӗп сӑмахсем:
    энергие перекетлесси пирки шухăшлани, энергие перекетлессине чăн пурнăçпа çыхăнтарса сăлтавлани, энергие перекетлеме витĕм кӳрекен сăлтавсем, çут çанталăка упрассине шута илнĕ тыткаларăш, шкул çулне çитмен аслăрах ачасем, кĕçĕн ӳсĕмри шкул ачисем
    Перейти 

  • Специалистсене аслă шкулта хатĕрленин пахалăхне инçет ăс парупа усă курса ӳстерме производствăпа вĕренĕве çыхăнтарни

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 7 № 4
    Автор:
    Степанов Юрий Александрович, Бурмин Леонид Николаевич
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Статьяра информаци технологийĕнче кадр çăл куçĕ вăйсăр чух студентсене хатĕрлессин пахалăхĕ пирки сăмах пырать. Ансăр профильлĕ специалистсене хатĕрлессипе çыхăннă йывăрлăхсене пăхса тухнă. Ыйтăва татса пама юрăхлă пулма пултарать тесе вузпа производство хутшăнăвĕн центрне йĕркелеме сĕннĕ. Ку центр вĕренĕве чăн проектсемпе тата тĕллевсемпе çыхăнтарма май парĕ. Çавна май студентсене малашнехи информаци технологийĕсемпе çыхăннă ĕçре усă курма кирлĕ пĕлӳпе хăнăхусене ăса хывма çул уçăлĕ. Студентсене тапхăрăн-тапхăрăн хатĕрлекен пулăма пурнăçа епле кĕртнине уçса панă. Хатĕрлевĕн никĕсĕ аслă шкулта вырнаçнă, пурнăçпа çыхăнтараканни – компанин тата проект ĕçĕ-хĕлĕн картинче. Компанин финанс кăтартăвĕсене тата вĕрентӳ пахалăхне тишкерсе тивĕçлĕ пĕтĕмлетӳсем тунă. Сĕнĕве пурнăçа кĕртни çĕнĕ специалистсене хатĕрлесе укçа-тенкĕ тăкас вырăнне ĕçченсен квалификацине пысăклатнине пула компанин финанс кăтартăвĕсем лайăхланнине ĕнентернĕ. Çавнашкалах, вĕрентӳ пахалăхĕн кăтартăвĕсем лайăх енне улшăннине палăртнă. Ку вара аслă шкултан вĕренсе тухакансен пахалăх шайĕ ӳснине ĕнентерет. Тĕпчевçĕсен сĕнĕвĕн малашнехи аталанăвĕ епле пулассине – вăл шутра ытти компанисемпе тата вузсемпе çыхăну тытассине, вĕренĕвĕн çĕнĕ программисемпе технологийĕсене пурнăçа кĕртессине, тĕпчевсем тăтăш тăвассине тата пĕрлешнин усăлăхне тишкерессине уçса панă.
    Тӗп сӑмахсем:
    информаци технологийĕсем, проект ĕçĕ-хĕлĕ, ăс парса ертсе пыни, кадр çăл куçĕ, аслă шкулпа производствăн пĕрлешĕвĕ, пĕр-пĕринпе инçетрен çыхăнса ĕçлени, ĕçе вырнаçни, хатĕрлев (е хатĕрленĕ япала)
    Перейти 

  • И.Я. Яковлев дидактикин концепци никĕсĕ тата педагогика аслă шкулĕнче вĕренекенсен хăйсем тĕллĕн ĕçлемелли хальхи технологийĕсем

    Обзорная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 7 № 4
    Автор:
    Данилова Людмила Николаевна
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Статьяра И.Я. Яковлев дидактикин концепци никĕсне тĕпчесси пирки сăмах пырать. Ĕçре харпăр хăй тĕллĕн вĕреннин, кашни хăй тĕллĕн аталаннин, хăй тĕллĕн пĕлӳ илнин технологийĕсем чăваш халăхне çутта кăларнă çыннăн вĕрентĕвĕнче мĕнле пулнине тишкерсе панă. Федерацин аслă шкулпа çыхăннă вĕренӳ стандарчĕсем çине таянса автор хальхи вăхăтра «Педагогикăн аслă вĕренĕвăн тĕшши» программăна пурнăçлама И.Я. Яковлевăн вĕрентӳ системи кирлĕ пулнине, Чĕмпĕр чăваш учителĕсен шкулĕнче вĕренĕве тухăçлă йĕркеленине ĕнентерет. Ĕçре «Шкулчченхи вĕрентĕвĕн педагогикипе психологийĕ» енĕпе хатĕрлекен вĕренӳ программисене харпăр хăй тĕллĕн вĕренме кирлĕ технологисене тата вăхăта тĕпе хурса тишкернин результачĕсене кăтартса панă. И.Я. Яковлевăн вĕрентӳ тытăмне тĕпченĕ май вĕрентӳре пĕлĕве, халăх культурине тата çын уйрăмлăхĕсене епле шута илнине тĕпе хунă, системăлăхпа пĕлӳлĕх принципĕсене пăхăннă. Тĕпчевĕн педагогика литературин теори материалне тата вĕрентĕве йĕркелекен документсене тишкерсе тунă пĕтĕмлетĕвĕсем пĕтĕмĕшле методологипе çыхăнса тăраççĕ, анлă профессилĕхпе кĕрет профессилĕх компетенцийĕсем епле пулмаллине уçăмлатакан кăтартусемпе килĕшсе тăраççĕ. Автор XVIII ĕмĕрте аудиторире тата аудитори тулашĕнче ирттернĕ ĕçсене йĕркелекен кăтартуллă технологисемпе – уйрăм çынсем усă кураканнисемпе тата анлă сарăлнисемпе тĕплĕн паллаштарать. Вĕсен шутне вĕренекенсен логика тата критика шухăшлавне аталантаракан çак технологисем кĕреççĕ: вулав, çырнин содержанине каласа пани, педагогика литературине конспектлани, тĕпчев, проект, шухăшлав сочиненийĕ. Çырса кăтартнă технологисемпе хальхи çĕнĕ лару-тăрура усă курма тивĕç пур. Вĕсемпе хальхи аслă шкулăн вĕрентĕвĕнче усă курма юрать.
    Тӗп сӑмахсем:
    дидактика, вĕренекенсем, педагогика аслă шкулĕ, И.Я. Яковлев, харпăр хăй тĕллĕн ĕçлемелли технологисем
    Перейти 

  • 5–6 çул тултарнă ачасен ашшĕ-амăшĕпе хутшăннă май палăракан харпăр ăнланăвĕн уйрăмлăхĕсем

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 7 № 4
    Автор:
    Быкова Ольга Николаевна
    Рубрика:
    Вӗренӳре усă куракан психологи
    Аннотаци:
    Ку статьяра 5–6 çул тултарнă ачасен ашшĕ-амăшĕпе хутшăннă май палăракан харпăр ăнланăвĕн уйрăмлăхĕсене эксперимент мелĕпе тĕпченин результачĕсене çырса кăтартнă. Палăртнă ыйтăва тĕпченин сăлтавĕ тесе ачасемпе ашшĕ-амăшĕ хушшинче юлашки вунă çуллăхсенче çемье çыхăнăвĕсем пулас ăру аталанăвне сиен кӳрсе улшăннине пăхмалла. Ку ыйту картинче тĕп вырăнта малашне ачаран мĕнле çын пулассине, ача хăйне ЭПĔ тесе ăнланассине никĕслекен шкул умĕнхи тапхăр тăрать. Çав вăхăтрах, ыйтăвăн паян кунхи пĕлтерĕшĕ пысăк пулин те ăна çак таранччен те татса паман. Тĕпчевĕн тĕллевĕ – 5–6 çул тултарнă ачасен харпăр ăнланăвĕн тытăмне ачасемпе ашшĕ-амăшĕ хушшинче пулакан çыхăнусене тĕпе хурса палăртасси. Тĕпчев меслечĕсен шутне тĕпчев ыйтăвĕпе çыхăннă ăслăлăх литературине теори енчен тишкерсе пĕтĕмлетни, констатаци тумалли эксперимент, пухнă материала хисеп тата пахалăх енчен тишкерни, ăна ăнлантаракан меслет кĕреççĕ. Тĕпчев результачĕсем: эксперимент тĕпчевĕ кăтартнă тăрăх, 5–6 çул тултарнă ачасен ашшĕ-амăшĕпе хутшăннă чух палăракан харпăр ăнланăвĕн уйрăмлăхĕсем акă епле палăраççĕ: ашшĕ-амăшĕпе ачасем хушшинче килĕшӳллĕ çыхăнусем пурри çавнашкал хутшăнусем çуккипе танлаштарсан ача ăсĕнче «ЭПĔ» ăнлава çӳллĕрех шая çĕклет, ача хăйне шута илнине курма, арлăх енчен кам пулнине пĕлме, хăй вăхăтпа çыхăннине туйма, хăйĕн мĕнле ирĕклĕхпе тивĕç пуррине ăнланма май парать.
    Тӗп сӑмахсем:
    çын, харпăр ăнлавĕ, ачасемпе ашшĕ-амăшĕ хушшинче пулакан çыхăнусем, шкула каяс умĕнхи аслă ӳсĕм ачисем
    Перейти 

  • Профессиографи мониторингĕ тинĕс вузĕн курсанчĕсен профессилĕхе аталантарас хавхи епле ӳснине хакламалли технологи пулни

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 7 № 3
    Автор:
    Новоселов Кирилл Андреевич
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Ĕç тинĕс вузĕн курсанчĕсен хутăш вĕрентӳ условийĕнче професси пĕлӳлĕхне аталантарас хавхи ӳснипе çыхăннă тĕпчевпе паллаштарать. Аслă шкулта вĕрентӳ цифрăланнă май тата тинĕс ĕçĕн хăй евĕрлĕхне шута илсе общество ыйтăвĕсене кирлĕ пек татса памалли мелсене тупмалла. Çак ыйтусенчен пĕри вăл – карап хуçисем хăйсем патĕнче тинĕс вузне пĕтернĕ ырă хавхаллă специалистсем ĕçлеччĕр тени. Ĕç паракансене хăйсен ĕçне лайăх пĕлнисĕр пуçне професси енчен малалла аталанма тата вĕренме тăрăшакан çамрăк специалистсем кирлĕ. Профессие вĕрентнĕ май вузра çамрăк специалистсен тĕрлĕ компетенцине аталантарма тивет. Çав вăхăтрах вуз пулас специалистăн хавхине аталантарас пирки нимех те тумасть. Ку лару-тăрăва, мĕн тесен те, паян кун шута илмесĕр май килмест. Хавха тăвакан, ăна виçсе хаклама, мĕнле аталаннине сăнаса тăма май паракан технологисем, хатĕрсем шухăшласа тупмалла. Профессиографи мониторингĕ сахал тĕпченĕ технологисем шутне кĕрет Тĕпчевĕн тĕллевĕ профессиографи мониторингне хатĕрлесси тата унпа тинĕс аслă шкулĕнче усă курма май пуррине ĕнентересси пулса тăрать. Автор професси компетенцилĕхĕн хавхалăх модельне тунă, ăна ĕçре тĕрĕслесе пăхнă. Модельте профессиографи мониторингĕн вырăнне тата тытăмне кăтартнă, мониторингпа тумалли ĕçсене сĕннĕ, професси компетенцилĕхĕн шайне хакламалли критерисене палăртнă. Эксперимент пĕтмĕшĕ курсантсен професси компетенцийĕнче хавха пайĕ аталанса пынине кăтартнă.
    Тӗп сӑмахсем:
    профессиографи мониторингĕ, хаклав технологийĕ, хавха компоненчĕ, професси компетенцилĕхĕ, аслă пĕлӳ, тинĕс вузĕ (тинĕс аслă шкулĕ), курсантсем
    Перейти 

  • Хальхи шкул ачисене тĕрĕс вулама вĕрентесси – дидактикăн кăткăс ыйтăвĕ (регион аспекчĕ)

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 7 № 2
    Автор:
    Коренева Анастасия Вячеславовна, Рыжкова Инна Витальевна
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Статьяра сăмах хальхи шкул ачисене текстсен расна тĕсне вĕсенче калаçу мĕн çинчен пынине пурнăçра кирлĕ пек тарăн ăнланмалăх тата ăнлантарса памалăх тĕрĕс вулама вĕрентесссипе çыхăннă кăткăс ыйту пирки пырать. Хальхи педагогикăпа лингводидактика тĕпчевĕсем çине таянса авторсем содержани енчен регион пурнăçĕ çинчен калакан текстсемпе усă курнипе вырăс чĕлхи урокĕсенче тĕрĕс вулав хăнăхăвĕ епле аталаннин уйрăмлăхне кăтартаççĕ. Педагогика экспериментне тĕпе хурса çырнă статья материалĕсем учителĕн меслетлĕх стратегине тĕплĕн улăштарма май параççĕ. Пĕлӳпе хăнăхăвăн пурнăçра кирлĕлĕхне тĕп вырăна хурса ĕçлекен хальхи чылай учителĕн шухăшне авторсем анкета мелĕпе тĕпченĕ. Респондентсен хуравĕсене тишкерни учительсем статьяра тапратнă ĕçĕн пĕлтерĕшне пысăка хунине çирĕплетет, çав вăхăтрах меслетлĕх енчен пулăшу çуккипе, пĕлĕве пурнăçпа çыхăнтарма хистекен (пĕтĕмĕшлĕн илсен), ăнланса вулама вĕрентекен ĕçсен условине майлаштарма пĕлменнипе çыхăннă (уйрăммăн илсен) йывăр ыйтусем чылай иккенне те уçăмлатать. Авторсем çирĕплетнĕ тăрăх, ФГОСра каланă нормăсене пăрăнмасăр пăхăнма тивĕç пур пулин те хальхи учительсем пĕлӳпе пурнăçра усă курма хăнăхтарас енĕпе системăллă ĕçлемеççĕ. Кирлĕ ĕçе хутран-ситрен тăваççĕ. Ку вара, паллах, вĕрентĕвĕн пахалăхĕнче пĕтĕмĕшлĕн начар енпе палăрать тата шкул ачисен нумай пĕлес кăмăлне ним палăрми пĕтерсе вĕренӳре кая юласлăх картине сарать. Тĕрĕс вулама вĕрентекен тĕп мел тесе учительсем практикăра тĕсĕпе тата жанрĕпе тĕрлĕ текста тишкернине пăхаççĕ. Вĕрентӳ результачĕсене пĕтĕмĕшлĕн илсе тишкерни статья авторĕсене ачасене хальхи шкулта тĕрĕс вулама вĕрентме содержанийĕпе регион пурнăçне сăнлакан текстсем кирлĕ тесе çирĕплетме май парать. Регион культурипе тачă çыхăннă текстсем ачасене вуланин содержанине тĕплĕн тишкерме, тĕп шухăшсене мала хурса авторпа ирĕклĕ калаçăва кĕме чĕнеççĕ.
    Тӗп сӑмахсем:
    регион компоненчĕ, теори пĕлĕвĕсемпе пурнăçра усă курни (функциллĕ пĕлӳ), мĕн çырнине тĕплĕн ăнланни (вулав пĕлĕвĕ), текста тишкерни, вĕрентӳ пахалăхĕ, вĕрентӳ результачĕсем, уроксене проектлани, вĕренӳре кая юлни, шкул ачин çĕннине пĕлес кăмăлĕ (туртăмĕ)
    Перейти 

  • Аслă шкулта истори вĕренĕвне хальхи меслетлĕх енчен тивĕçтересси

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 7 № 1
    Автор:
    Идрисов Рустем Анатольевич, Краснова Марина Николаевна
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Истори вĕренĕвĕн аслă шкул системинче пĕлӳ панисĕр пуçне тата сапăрлав тĕллевĕсене те пурнăçламалла. Çавна май тата хальхи политика тăрăмĕпе общество ыйтăвĕсене те тивĕçтермелле. Ку енчен хальхи ларутăру хăй майлă çивĕчлĕхпе уйрăлса тăрать. Раççейре аслă шкулăн вĕренӳ организацийĕсенче историпе çыхăнман специальноçсемпе направленисенче историе вĕрентес пирки 2023-мĕш çулта йышăннă концепци çакна çирĕплетет. Çĕршывра истори вĕренĕвĕн содержанине улăштарни вĕрентӳ меслетлĕхне те улăштарма хистет. Историе Раççейре вĕрентмелли меслетлĕх бази тĕрлĕ енчен çирĕпленнĕ йăла-йĕрке пуррипе палăрса тăрать. Ыйтăва тĕпчекен хальхи ăсчахсем çĕршывăн аслă шкулĕсенче анлă сарăлнă технологи çул-йĕрĕ пысăк пĕлтерĕшлĕ иккенне палăртаççĕ. Анчах та çакă паян кун çителĕклĕ мар. Историе вĕрентмелли меслетлĕх шăп та лăп дисциплина содержанийĕнче улшăну пуррине палăртма тивĕç. Çав вăхăтрах меслетлĕхĕн ку е вăл мелĕ курăнмалла улшăнмасан та пултарать. Революциччен тата совет саманинче усă курнă меслетлĕх опычĕ патне те таврăнма пулать. Мĕн тесен те, меслет никĕсĕ тата унăн тĕллев çул-йĕрĕ тĕп вырăнтах юлать.
    Тӗп сӑмахсем:
    истори вĕрентмелли меслетлĕх, аслă шкул системи, историе вĕрентмелли концепци
    Перейти 

  • Çĕнĕ йышши вăйăсем ‒ пуçламăш шкул учителĕ пулма хатĕрленекен студентсен меслетлĕх пĕлĕвне аталантармалли хатĕр

    Обзорная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 6 № 4
    Автор:
    Сергеева Лариса Анатольевна
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Статьяра автор пуласлăхра пуçламăш шкулта ĕçлеме хатĕрленекен студентсене математика вĕрентмелли меслетлĕх курсне алла илме пулăшнă май меслетлĕх пĕлӳлĕхне аталантарма май паракан лару-тăрăва теорипе практика енчен никĕсленĕ. Тĕпчев тĕллевĕсем: пуçламăш классен пулас учителĕсен меслетлĕх пĕлĕвне аталантаракан лару-тăрăва вăйă мелĕпе йĕркелессине теори енчен никĕслесси, практика енчен чăнлăха кăларасси тата эксперимент картинче тĕрĕслесси. Тĕпчев меслечĕсем: а) теори меслечĕсем: тишкерӳ (анализ), пĕтĕмлетӳ, тĕпчев ыйтăвĕсемпе çырнă ăслăлăх литературине тишкерни; б) практика меслечĕсем: педагогика эксперименчĕ. Теори тĕпчевне пурнăçланă май «пĕлӳлĕх», «меслет пĕлӳлĕхĕ», «вайă практики» категорисене ăнлантарма усă курнă мелсене содержани енчен хакланă, пуçламăш шкулăн пулас учителĕсен меслетлĕх пĕлĕвне çĕнĕ йышши вăйăсемпе усă курса аталантарни тĕп мел пулнине ĕнентернĕ, студентсем меслетлĕх дисциплинисене вĕреннĕ чух çĕнĕ йышши вăйăсем шухăшласа кăлармалли тата вĕсемпе усă курмалли кăтартусене калăпласа панă. Педагогика эксперименчĕн результачĕсем студентсен меслет пĕлӳлĕхне ӳстерме вăйăсемпе усă курни тухăçлă хатĕр иккенне ĕнентереççĕ. Тĕпчевĕн практика пĕлтерĕшĕ пуçламăш вĕренӳ педагогĕсене меслетлĕх енчен хатĕрлеме çĕнĕ йышши вăйăсемпе усă курмалли лару-тăрăва калăпланинче палăрать. Практика мелĕпе ирттернĕ тĕпчевĕн пĕтĕмлетĕвĕсем пулас учительсене хатĕрлеме вăйăсем чăннипех вырăнлă пулнине ĕнентереççĕ.
    Тӗп сӑмахсем:
    пĕлӳлĕх (компетенцилĕх), меслет пĕлӳлĕхĕ (меслет компетенцилĕхĕ), вăйă практики, çĕнĕ йышши вăйăсем, пуçламăш шкулăн пулас учителĕсем
    Перейти 

  • Пысăк хула ‒ шкулпа тан аталанакан вĕренӳ никĕсĕ

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 6 № 4
    Автор:
    Петряева Елена Юрьевна, Истомина Анна Геннадьевна
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Пысăк хулара мĕнле те пулин идейăна, пахалăха, кăтартăва мала хуракан ушкăнсем çитĕнеççĕ те пĕр-пĕрне шыраççĕ. Ача ашшĕ-амăшĕ пепкисем валли, ялан тенĕ пек, шкул суйласа илнĕ чухне, вăл инçе ларнипе ларманнине, шкулта тытса пыракан пахалăх енĕсене, вĕсене саракан мелсене пăхать, занятисем мĕнлерех формăпа иртнине шута илет. Шкулсем хăйсем патне пурнăç миссийĕ, хаклăх енĕсем тата малашлăх стратегийĕ тӳр килекен ашшĕ-амăшне кăна «туртаççĕ». Тĕпчевĕн тĕллевĕ пысăк хуласенче шкулпа тан вĕренӳ аталанма май паракан витĕмлĕ сăлтавсене тупасси пулса тăрать. Тĕллеве пурнăçлама материал Раççейĕн чи пысăк пилĕк хулинче (Мускавра, Санкт_Петербургра, Новосибирскра, Екатеринбургра, Хусанта) пухнă, уйрăм çынсен шкулпа тан вĕрентме май паракан 667 проектне тишкернĕ. Кашни хулара ‒ шкулпа тан вĕренӳ паракан программа ертӳçисенчен пилĕк çынна тупса палăртнă та вĕсенчен питĕ тĕплĕ интервью илнĕ. Çавăн пекех тĕпчев темипе ĕçлекен экспертсемпе те интервьюпа ушкăнра сӳтсе яву (фокус-группа) ирттернĕ. Тĕпчев пĕтмĕшĕнче авторсем пысăк хуласенче шкулпа тан вĕренӳ пултăр тесен професси, инфраструктура, экономика, культура, тĕн, политикăпа идеологи, патшалăх паракан пулăшу енчен май пур таран тачă пĕрлештерекен вăй кирлине кăтартнă. Шкулпа тан вĕренĕве аталанма хавхалантарман факторсем шутне ашшĕ-амăшне килĕшменнисем ‒ шкулта ачасем ытлашши нумай пулни, вĕренӳ пахалăхĕ ‒ кĕреççĕ. Ача ашшĕ-амăшĕ пысăк витĕм кӳрет: вĕсен çулĕ-ӳсĕмĕ, ачисен вĕренĕвĕпе кăсăкланни, вĕренӳре пулăшни, тĕрлĕ информаципе пуян пулнипе пулманни т. ыт. те. Хула çыннисен пурнăç стилĕ пĕрлештерекен фактор пулса тăрать. Ку енĕпе икĕ стратегие палăртмалла: «all inclusive» стратегие тата вĕренĕве пысăка хурса хаклакансен стратегине. Пысăк хуласенче шкулпа тан вĕренĕве аталантарма чăрмантаракан сăлтавсем те пур. Вĕсем ‒ транспорт тытăмĕн кăткăслăхĕ тата унăн логистики, çурт-йĕр аренди /хакĕ пысăк пулни.
    Тӗп сӑмахсем:
    шкулпа тан вĕренӳ, семьере иртекен вĕренӳ, ячĕшĕн тăвакан вĕренӳ, ирĕклĕ вĕренӳ, демократиллĕ вĕренӳ, Монтессори меслечĕ, вальдорф педагогики, вырăс классика шкулĕ, аталанакан вĕрентӳ, реджио мелĕ
    Перейти 

  • Çичĕ çула кайнă ачасен пĕлес хастарлăхĕ: шкулта вĕренме пуçланă чухнехи уйрăмлăхсем

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 6 № 4
    Автор:
    Баранова Эльвира Авксентьевна
    Рубрика:
    Вӗренӳре усă куракан психологи
    Аннотаци:
    Статьяра шкулчченхи вĕренӳ учрежденине çӳрекен çичĕ çула кайнă ачасен пĕлес хастарлăхне тĕпченĕ хыççăнхи результатсемпе паллаштарнă. Тĕпчев актуаллăхĕ хальхи вăхăтри шкулчченхи ӳсĕмри ачасен пĕлес хастарлăхĕн шайĕ чакнипе çыхăннă. Çакă малашне ачана вĕренӳ программине ăса хывма чăрмантаракан сăлтав пулма пултарать. Психологипе педагогика ĕçне асăннă активлăха аталантарас тĕлĕшпе эффективлă йĕркелени çак пулăмăн спецификине, хăйне евĕрлĕхне мĕнлерех пĕлнинчен килет. Ку сăлтава пула асăннă ӳсĕмри ачасен пĕлес хастарлăхĕпе çыхăннă çĕнĕ ăслăлăх даннăйĕсем кирли палăрать. Статьяра шкулчченхи ӳсĕмри ачасен пĕлес хастарлăхне тĕпчессипе çыхăннă даннăйсене кĕскен тишкерсе тухнă, статья авторĕ пурнăçланă эмпиризм (сăнав) тĕпчевĕсен результачĕсемпе паллаштарнă. Тĕпчев тĕллевĕ 7 çула кайнă ачасен пĕлес хастарлăхĕн уйрăмлăхĕсене тупса палăртасси пулнă. Тĕпчеве диагностика меслечĕсен комплексĕпе усă куракан констатацилекен (çирĕплетсе паракан) эксперимент формипе пурнăçланă. Тĕпчев ирттерме ача сачĕсенчи хатĕрлев ушкăнĕсене çӳрекен 41 ачана суйласа илнĕ. Тĕпчевре пĕлес хастралăхăн палăртнă тытăмне тĕпе хурса асăннă çулти ачасен çак хастарлăхĕн спецификăллă, хăйне евĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупса палăртнă.
    Тӗп сӑмахсем:
    пĕлӳлĕх ĕç-хĕлĕ, пĕлес хастралăх, шырав хастарлăхĕ, шкулчченхи ӳсĕмри ачасем
    Перейти 

  • Çитĕнсех çитмен çамрăксем хӑйсене теветкеллĕ тытассине профилактика тумалли хальхи шкул хутлăхĕнчи майсем

    Обзорная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 6 № 3
    Автор:
    Москвина Елена Владимировна
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Статья тĕллевĕ – çитĕнсех çитмен çамрăксем хăйсене теветкеллĕ тытассине хальхи шкулта профилактика тумалли майсене тишкерсе тухасси. Тĕпчев актуаллă, мĕншĕн тесен вăл теветкеллĕх профилактикине йĕркелес ĕç практикипе килĕшсе тăрать тата çамрăк ăрăвăн теветкеллĕхне парăнтарас ыйтупа çыхăннă çитменлĕхсен пĕр пайне пĕтерме пулăшать. Тĕпчеве пичете хатĕрленĕ чухне çак меслетсемпе усă курнă: психологи тата педагогика ăслăлăх çăл куçĕсене танлаштаруллă-шайлаштаруллă тишкерни, монографисемпе диссертацисенчи материала, теветкеллĕхпе çыхăннă документсене пĕтĕмлетӳ, танлаштару, йĕркеленӳ (систематизаци) тата моделировани тĕлĕшĕнчен теори тишкерĕвĕ туни. Статьяра вĕренӳ организацийĕ талккăшĕнчи виçĕ компонент чиккинче вырнаçнă шкулсенче теветкеллĕ тыткаларăша профилактика тумалли майсене тĕпченĕ. Çав компонентсен шутне сăлтавлавпа хаклăх (профилактика субъекчĕсене прогнозлама май паракан лайăх результатсем тума хавхалантаракан сăлтавсене, условисене йĕркелени), субъект социаллăхĕ (çитĕнсех çитмен çамрăксен вĕренӳри, вĕренӳпе çыхăнман, урок тулашĕнчи, хушма пĕлӳ илнĕ чухнехи, харпăр хăйне тыткаланă чухнехи, пултарулăхри субъектлăха йĕркелени), пултарулăха çивĕчлетекен (çитĕнсех çитмен çамрăксене пултарулăхне пурнăçа кĕртме пулăшакан конструктивлă, усăллă теветкеллĕхе аталантарма пулăшакан сăлтавсене йĕркелени) кĕртнĕ. Тĕпчев ирттерсе автор çакăн пек результат патне çитнĕ: вĕренӳ хутлăхĕн компоненчĕсене йĕркелесе тата хушса пырса хальхи шкулти майсене усă курса профилактика субъекчĕсене прогнозлама май паракан лайăх результатсем тума пулать.
    Тӗп сӑмахсем:
    профилактика, теветкеллĕ тыткаларăш, çитĕнсех çитмен çамрăксем, хальхи шкул хутлăхĕ
    Перейти 

  • Аслă шкулта музыка вĕрентекен педагог хатĕрлес ĕçри электрон музыка пултарулӑхӗн пӗлтерӗшӗ

    Обзорная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 6 № 3
    Автор:
    Павлова Елена Владимировна
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Статьяра музыка вĕрентекен педагогсене хатĕрленĕ чух аслă шкулăн вĕренÿ программине кĕвĕ-çемĕпе педагогикăн йăлана кĕнĕ, традицилле хăнăхтарăвĕсемпе пĕрлех электрон музыка пултарулӑхӗн тĕрлĕ тĕсĕсемпе паллаштарнин опытне пĕтĕмлетнĕ. Компьютер музыкин технологийĕсемпе тата электрон музыка инструменчĕсене алла илни çинче никĕсленнĕ электрон музыка пултарулӑхӗ хальхи кĕвĕ-çемĕ ÿнерĕнче тата пĕлĕвĕнче актуаллă пулса тăрать. Ҫапла вара, педагогсене ку енӗпе професси парасси пĕлтерĕшлĕ пулнине электрон музыка пултарулăхĕн тĕрлĕ енĕсене тишкерсе çырнă ăсчахсен (И. Б. Горбунова, И. М. Красильников, А. А. Панкова, В. О. Малащенко т.ыт.те) тĕпчев ĕçĕсем те çирĕплетеççĕ. Çав вăхăтрах Раççейри педагогика аслă шкулĕсен бакалаврсене хатĕрлемелли программисен тытăмне тишкерни электрон музыка пултарăлхне сахал тимлĕх уйăрнине кăтартса пачĕ. Тĕпчев тĕллевĕ – педагогика аслă шкулĕсен вĕренÿ программине электрон музыка пултарулăхĕпе çыхăннă дисциплинăсене кĕртмеллине теори енчен çирĕплетсе тата практика тĕлĕшĕнчен сăлтавласа парасси. 2013–2023 ҫулсенче ирттернӗ тӗпчеве Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн ÿнерпе музыка факультечӗн студенчӗсем хутшӑннӑ. Тĕпчев меслечĕсем: ăслăлăхпа меслетлĕх литературин теори анализӗ; суйласа илнĕ ыйтăва хальхи вăхăтра аслă шкулта мĕнле вĕрентнине тишкерни; эмпиризм (сăнав, калаçу, ыйтăм) тĕпчевĕн меслечĕ; хамăр педагогика опычĕн ретроспективлă анализĕ; пухнă даннăйсен анализĕ. Тĕпчев ирттерсе аслă шкул системинче музыка вĕрентекен педагогсене хатĕрлес ĕçре пире кăсăклантаракан ыйтăва сахал тимлĕх уйăрнине кăтартса патăмăр; аслă шкулта вĕреннĕ вăхăтра студентсене электрон музыка пултарулăхне алла илтермеллине сăлтавласа патăмăр; çакăн евĕр дисциплинăсем студентсене пĕлÿ патне туртăнма, çыннăн пултарулăх потенциалне туллин уçма май панине çирĕплетсе патăмăр; аудиторире тата аудитори тулашĕнче занятисем ирттерсе студентсене электрон музыка пултарулăхĕпе паллаштармалли формăсене илсе патăмăр. Пĕтĕмлетÿ. Пулас педагогсем электрон музыка пултарулăхне алла илни хальхи вăхăтра музыка вĕрентекен педагогсене профессиллĕ хатĕрлес ĕçре пысăк пĕлтерĕшлĕ. Çакă компьютер музыкин технологийĕсене вĕренÿ процесĕнче профессионал шайĕнче усă курма пултаракан учительсене ăнăçлă хатĕрлеме пулăшать.
    Тӗп сӑмахсем:
    Тĕп сăмахсем: электрон музыка пултарулăхĕ, компьютер музыкин технологийĕ, музыка вĕрентекен педагогсене хатĕрлесси, педагогика аслă шкулĕ
    Перейти 

  • Аслă класс ачисем вĕренӳре репетиторсем епле вырăн йышăнни пирки мĕн шухăшланине тишкерни

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 6 № 2
    Автор:
    Лузгина Елена Николаевна, Иванова Милена Евгеньевна
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Ку тĕпчевĕн паян кунхи пĕлтерĕшĕ ачасене хальхи пурнăçăн йывăр ыйтăвĕсене татса пама май паракан паха пĕлӳ парассинчен тухса тăрать. Çавна май, вĕренӳ системинче, репетиторсемпе усă курас йăла аталансах пырать. Ку ĕçĕн тухăçлăхне лайăх пĕлес тесен, паллах, репетиторсем çинчен, вĕсем вĕренӳре мĕн чухлĕ пулăшни çинчен ачасем мĕн шухăшланине тĕпчеме тивет. Пирĕн тĕпчев ĕçĕн пĕлтерĕшлĕхĕ аслă каласс ачисем репетиторсен вĕренӳре мĕнле вырăн йышăннине епле хакланине пĕлни пулса тăрать. Аслă класс ачисем репетиторсен пулăшăвĕпе анлă усă куракан йыша кĕреççĕ. Çăвăнпа та вĕсен шухăшĕ репетиторсемпе малашне усă курас пирки ку е вăл йышăну тума витĕмлĕ никĕс пулса тăма пултарать. Ку ĕçре анкета меслечĕпе усă курнă. Анкетăна кĕртнĕ ыйтусене репетиторсем вĕренӳре мĕнле вырăн йышăнни пирки мĕн шухăшланине пĕлес тата кашни ача репетитор пулăшăвĕпе епле усă курнă опытпа паллашас тĕллевпе хатĕрленĕ. Пухнă материала тишкерсен акă мĕн паллă пулчĕ: аслă класс ачисем репетиторсене лайăх хак параççĕ, вĕренӳре питĕ кирлĕ пулăшу параççĕ тесе шухăшлаççĕ. Тĕпчеве хутшăннисен пысăк пайĕ репетиторсемпе усă курса вĕренӳре лайăх результатсем (вĕренӳре аван ĕлкĕрсе пыни, илнĕ пĕлӳ çирĕп иккенне туйса тăни) кăтартнине палăртаççĕ. Кунпа пĕрлех тĕпчев репетиторсемпе усă курнин хăш-пĕр çитменлĕхне те кăтартрĕ: вĕренӳ хаклă пулни, репетиторпа шкул ачин пĕлĕвĕсем расна шайра тăни тата, хăш чух, вĕреннин пайти çукки. Репетиторпа усă курни вĕренекенĕн пĕлĕвне ӳстерме тата аслă класс ачисене хавхалантаракан хатĕр пулса тăма пултарать, анчах унăн çитменлĕхĕсемпе чăрмавĕсене те шута илмелле. Тĕпчев результачĕсем вĕренӳре репетитор пулăшăвĕпе усă курас пирки тивĕçлĕ йышăну тума шкул администрацийĕсене, ача ашшĕ-амăшне тата асла класс ачисене усăллă пулма пултарать.
    Тӗп сӑмахсем:
    шкул, репетиторсем, аслă класс ачисем, вĕренӳ ĕçĕ-хĕлĕ, вĕренӳре ĕлкĕрсе пыни, вĕренӳ хавхи
    Перейти 

  • Музей пуянлăхĕпе аслă шкулăн хĕр студенчĕсене ача амăшĕ пулма хатĕрленме усă курни (Чӑваш Республикине тӗслӗхе илсе)

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 6 № 2
    Автор:
    Иларионова Инна Валерьевна
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Статьяра музейсен пуянлăхĕпе аслă шкулăн хĕр студенчĕсене ача амăшĕ пулма хатĕрленме усă курни çинчен сăмах пырать. Ĕçĕн тĕллевĕ – асăннă ыйтăва татса парасси. Тĕпчев материалĕ Шупашкарăн Наци музейĕ ирттерекен расна мероприятийĕ – уйрăмах тьютор мастерскойĕ пулса тăнă. Психологипе педагогика литературине теори енчен тĕпчеме май паракан мелсемпе усă курса тата пур опыта системăласа пĕтĕмлетнĕ хыççăн Чăваш наци музейĕн аслă шкулта вĕренекен çамрăк хĕр студентсене ача амăшĕ пулма хатĕрленме усă курмалли педагогика потенциалне, вăйне тупнă. Тĕпчевре музейĕн асăннă ĕçĕ пысăк пĕлтерĕшлĕ пулнине палăртнă, ку ĕç хĕр студентсен тыткаларăшне улăштарас енчен тĕп вырăнта тăнине кăтартнă. Музея культура нормисемпе опыта общество ку е вăл тапхăрта кăларса тăратнă ыйтусене тивĕçтерсе йăхран йăха парса пыракан вĕренӳпе ăс пару центрĕ пек пăхса тухнă. Статьяра тьютор йĕркипе ĕçлекен «Аннелĕх» мастерскойăн опытне музей ĕçĕнче епле сарнине çырса кăтартнă. Пĕтĕмлетӳре студентсене тьютор мастерскойĕ аннелĕхе хисеплес тĕллевпе ирттерекен ĕçе явăçтарни пысăк пĕлтерĕшлĕ пулнине палăртнă.
    Тӗп сӑмахсем:
    аннелĕх, анне пек тыткаларăш, анне ĕçне тума хатĕр пулни, пĕлӳ сарни, тьютор мастерскойĕ, аслă шкулăн студенчĕсем
    Перейти 

  • РСФСРăн вырăс мар халăх ачисене шкул умĕн ăс панин аталану тапхăрĕсем (1917 çултан 1930 çулсен пĕрре виççĕмĕш пайĕччен)

    Обзорная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 6 № 2
    Автор:
    Боденова Ольга Викторовна
    Рубрика:
    Педагогика тата хальхи вĕренӳ
    Аннотаци:
    Статьяра РСФСРта вырăс мар халăх ачисене шкул умĕн епле ăс панине тĕпчесе пĕтĕмлетӳ тунă. Тĕпчев тĕллевĕ РСФСРта вырăс мар халăх ачисен шкулчченхи ăс парăвне епле йĕркеленине тĕпчесси пулнă. Тишкерӳ, танлаштару, архив тата пичет çăл куçĕсене, нормăпа право докуменчĕсене пĕтĕмлетни пирĕн тĕпчев ĕçĕн меслечĕсем пулчĕç. Тĕпчев результачĕ тесе РСФСРта вырăс мар халăх ачисене шкулччен ăс парас ĕç аталанăвĕн тапхăрĕсене палăртнине хакламалла. Тĕпчев валли илнĕ хронологи чиккисенче вырăс мар халăх ачисене шкул умĕн ăс пани çак тапхăрсенчен тăнине тупса палăртнă: ăнкару (чухлав) (1917–1923 çулсем), йĕркеленӳ (1923–1927 çулсем), çирĕп аталану (1928 çултан 1930 çулсен пĕрре виççĕмĕш пайĕччен). Кашни тапхăрта вырăс мар халăхсен шкулчченхи ăс парăвĕ мĕнле-мĕнле çул-йĕрпе аталанса пынине кăтартнă: вырăс мар халăхсен ачасене шкул умĕнхи ăс парăва ертсе пыракан органсене йĕркелени, агитаципе пропаганда, шкулчченхи ăс пару учрежденийĕсен системине туни, ăс парăвăн тĕллевĕпе содержанине палăртни, шкул умĕнхи ăс пару учрежденийĕсем валли професси кадрĕсем хатĕрлени. Автор вырăс мар халăх ачисене шкулччен ăс пани епле вăй илсе аталанса пыни çинчен çĕнĕ материал çырса панă. Тĕпчев результачĕсем халăхăн шкул умĕн ирттерекен ăс парăвĕ совет тапхăрĕнче епле вăй илсе аталанса пыни çинчен пухнă теори пĕлĕвне тарăнлатаççĕ. Вĕсем воспитательсене професси енĕпе ятарлă тата хушма пĕлӳ парса хатĕрленин историне анлăрах курма май параççĕ.
    Тӗп сӑмахсем:
    халăхăн шкул умĕнхи ăс парăвĕ, вырăс мар халăхсен ачисем, шкул умĕнхи ăс пару аталанăвне тапхăрлани, ăс пару содержанийĕ, ăс пару тĕллевĕ, ăс парăва идеологилени
    Перейти 

  • Наци вĕренӳ талккăшĕнче шкул ачисене Раççей çынни пулнине туйма ăс паракан технологисем

    Обзорная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 6 № 1
    Автор:
    Карпушина Лариса Павловна
    Рубрика:
    Вӗренӳре усă куракан психологи
    Аннотаци:
    Ĕç тĕллевĕ – шкул ачисене наци вĕренӳ талккăшĕнче Раççей çынни пулнине туйма пулăшакан технологисене теори енчен ĕнентересси тата вĕсемпе усă курмалли сĕнӳсем хатĕрлесси. Теори тишкерĕвĕ тумалли меслетлĕхпе усă курса, хăйĕн тата хальхи педагогикăн опычĕ çине таянса автор шкул ачисене наци вĕренӳ талккăшĕнче Раççей çынни пулнине туйма пулăшакан тухăçлă формăсемпе хатĕрсем сĕнет. Статьяра «Раççей çынни пул», «Тăван çĕршыва юрат» ăнлавсем хушшинче çыхăну пуррине палăртса хăварнă, «наци вĕренӳ талккăшĕ» ăнлава ăнлантарнă, шкул ачисен Раççей çынни туйăмне наци вĕренӳ талккăшĕнче вăратса çитĕнтерекен, вĕренӳре тата вĕренӳ тулашĕнче аталантаракан тĕрлĕ юхăма хак парса тухнă, тĕрлĕ нацирен, культурăран тухнă ачасем хутшăнмалли формăсене тишкернĕ. Литература, математика, сăнарлă искусство, музыкăпа технологи урокĕсенче Раççей çынни пулнине туйма вĕрентекен хатĕрсене пăхса тухнă. Пĕтĕмлетӳре автор Раççей çыннин туйăмĕ аталаннине обществăшăн хастар ĕçлекен, нумай нациллĕ, нумай культурăллă талккăшра ытти çынсемпе хастар хутшăнма пултаракан, тĕрлĕ культурăна пĕр-пĕринпе хутшăнма пулăшакан çын çитĕнсе çитнипе танлаштарать, çавна май вăйă технологийĕсем пысăк пĕлтерĕшлĕ пулнине асăрхать, вĕсен халăхсене пĕрлешетерекен функцийĕ пуррине кăтартать. Ку функци шкул ачисене обществăра мĕнле тытмаллине ‒ нумай нациллĕ, нумай культурăллă халăхсен хутшăнăвĕнче вăй илсе çирĕпленнĕ культура нормисене алла илме, хăйсен хăтланкаларăшне, ĕçнехĕлне тĕрĕс хаклама май парать.
    Тӗп сӑмахсем:
    педагогика технологийĕсем, Раççей çынни пулнине туйни, шкул ачисем, наци вĕренӳ талккăшĕ
    Перейти 

  • Пĕтĕмĕшле вăтам пĕлӳ паракан шкулта акăлчан чĕлхи урокĕсенче лару-тăру тата вăйă мелĕпе усă курасси

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 5 № 2
    Автор:
    Лестенко Александра Олеговна
    Рубрика:
    Практика
    Аннотаци:
    Статьяра вăтам шкулăн вăтам тапхăрĕнче акăлчан чĕлхипе урок ирттернĕ май лару-тăру тата вăйă мелĕпе усă курнин уйрăмлăхĕсене пăхса тухнă. Ĕçĕн тĕллевĕ пĕтĕмĕшле вăтам пĕлÿ паракан шкулта вĕренекен ачана акăлчан чĕлхине алла илме хăнăхтарнă май пуплев лексикине аталантарасси, вĕренÿ пахалăхне ÿстерме май паракан меслетлĕх мелĕсене тĕрĕслесе вĕсемпе практикăра усă курма сĕнесси пулса тăрать. Лартнă тĕллевпе килĕшÿллĕ çакнашкал задачăсене палăртнă: 6-мĕш класс ачисене ют чĕлхене вĕрентнĕ май лару-тăрупа вăйă мелĕпе усă крма юрăхлă хăнăхтару комплексне тăвасси, акăлчан чĕлхи урокĕсенче лару-тăру тата вăйă мелĕпе усă курасси. Практикăпа теори енчен пĕлтерĕшлĕ лексика хатĕрĕсене алла илме системăлăх тăвасси, лексика хатĕрĕсемпе усă курма вĕрентнĕ май ĕç умне (унăн тренировка тата сăмахсене чĕрĕ пуплеве кĕртнĕ тапхăрĕсенче) тăратнă требованисене тивĕçтерекен çĕнĕ мелсене тĕпчесси тата вĕсемпе тăтăш усă кураслăха ÿстересси. Ĕçĕн практика пĕлтерĕшĕ акă мĕнпе çыхăннă: ĕçĕн результачĕпе вăтам шкулта ют чĕле вĕрентнĕ май усă курма пулать, чĕлхе материалĕпе вĕрентĕвĕн хăш тапхăрĕнче усă курасси уçăмланать, вырăс чĕлхи урокĕсен тухăçлăхĕ ÿсет. Статьяра ‒ пĕтĕмĕшле вăтам пĕлÿ паракан шкулăн 6-мĕш класĕнче лару-тăру тата вăйă мелĕпе усă курнин тĕслĕхĕсене илсе кăтартнă. Эксперимент умне лартнă пĕтĕм тĕллевпе задачăна пурнăçланă. Кунсăр пуçне тĕпчевçĕ сĕннĕ педагогика условийĕсем (лару-тăру тăвасси тата вăйă мелĕпе усă курасси) практикăшăн усăллă пулнине ĕнентернĕ. Материала тĕпе хурса çакнашкал пĕтĕмлетÿ тума пулать: акăлчан чĕлхи урокĕсенче лексика вĕреннĕ май лару-тăру тата вăйă мелĕпе усă курни малашлăха туртакан вăй парать, ĕç пуçламăшĕнче лартнă задачăсене ăнăçлă пурнăçлама пулăшать.
    Тӗп сӑмахсем:
    педагогика, ют чĕлхесене вĕрентесси, пĕтĕмĕшле пĕлÿ паракан шкул, лексика хăнăхăвĕ (сăмахпа усă курас хăнăху), вăйă мелĕ, лару-тăрупа вăйă мелĕ, юла юпни, калаçу хăнăхăвĕ
    Перейти 

  • Пĕрлехи ĕç шкулĕн идея çăл куçĕсем

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 5 № 2
    Автор:
    Поздняков Александр Николаевич
    Рубрика:
    Дискуссия
    Аннотаци:
    Статья тĕллевĕ ‒ Октябрь революцийĕчченхи тата революци хыççăнхи пирвайхи çулсенче пичетленсе тухнă материала тишкерсе Совет ĕç шкулĕн никĕсне тунă теори идейисемпе практика опытне палăртасси. Тĕпчев материалĕ. Тĕпчевĕн тĕп çăл куçĕ – анăç тата Совет педагогика ăслăлăхĕн представителĕсем XX ĕмĕрĕн малтанхи вунă çулĕнче çырса кăларнă ĕçсем. Тĕпчев результачĕ тата пĕтĕмлетÿ. Тĕпчевĕн çăл куç никĕсне тишкерни XIX ĕмĕрн вĕçĕпе XX ĕмĕр чиккинче ĕç шкулĕн вăй илсе аталаннă теорийĕпе практикине тытса пымалли идейăна тупма май пачĕ. Ун чухнехи ĕç шкулĕн идейи ĕç принципĕ çине никĕсленĕ сапăрлав тĕллевĕ ачан интеллигент ăс-халне пĕтĕмĕшле аталанăвĕ валли май тупса парасси, çут çанталăка сăнаса тăрасси тата кашни хăй тĕллĕн тĕпчесси, опыт мелĕпе пĕлÿ илме пулăшас- си, ăна малалла аталантарса анлăлатас, çавна май пĕлĕве тарăнлатса пĕтĕмĕшле тĕнче курăм йĕркелесси пулса тăнă. Тупса палăртнă идея никĕсĕ Советсен çĕнĕ шкулĕ еплерех пулмаллин проектне тума пирвайхи услови пулса тăнă. Апла пулин те, 1920 çулсен вĕçĕнче, халăха пĕлтернĕ идейăсем Советсен патшалăхпа политикине тивĕçтер- ми пулсан, çине-çине йăнăш сике-сике тухсан тата пурнăçа кĕртнĕ чухне çитменлĕх курăнма пуçласан ĕç шкулĕ кирлĕ пулма пăрахать.
    Тӗп сӑмахсем:
    сапăрлавăн ĕçлĕлĕх меслечĕ, ĕç шкулĕ, вĕренÿ тĕллевĕ, вĕренÿ содержанийĕ, вĕренттÿ меслечĕсем, вĕрентекенсемпе вĕренекенсен хутшăнăвĕ
    Перейти 

  • Шкула каякан кĕçĕн çулхи ачасен пуплевĕ пĕтĕмĕшлĕн аталанманнипе дисграфине тӳрлетеси

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 5 № 1
    Автор:
    Сибарова Мария Антоновна, Султанбаева Клавдия Ивановна
    Рубрика:
    Вěренěвěн психологийӗ
    Аннотаци:
    Статьяра логопедăн пуплевĕ пĕтĕмĕшлĕн аталанманнине пула çыру пăсăлнă ачасемпе тăвакан тÿрлетÿ ĕçĕн содержанине уçса панă. Статья тĕллевĕ ‒ пуплевре çитменлĕх пур ачасене дисграфирен хăтарас енĕпе тăвакан ĕçĕн тухăçлăхне кăтартасси пулса тăрать. Юлашки çулсеенче пуплевĕ кăлтăклă ача йышĕ ÿссех пыни ыйту паян куншăн питĕ пĕлтерĕшлине тата педагогсемпе логопедсен ачасене вăхăтра пулăшу пама тивĕçлĕх пуррине кăтартать. Пуплев аталанманнипе çыхăннă дисграфие вăхăтра тупса палăртманни тата юсав тÿрех пуçламанни малашне шкулта вĕренÿ прграммине алла илме тата ачасене нумай енлĕн аталантарма чăрмантарать. Тĕпчев меслечĕ. Авторсем О.Б. Иншакова меслечĕпе усă курса ирттернĕ диагностика материалĕпе паллаштараççĕ. Ку меслет специалистсене кĕçĕн класс ачисен çыру пуплевĕнче тĕл пулакан кăлтăкĕсене тата вĕсен аталану шайне тупса палăртма май парать. Кунсăр пуçне кĕçĕн классенче педагогсем пуплевре кăлтăк пур ачасене çырура пулăшма усă куракан меслетсене сĕннĕ. Тĕпчев результачĕсем. Тĕрĕслев эксперименчĕ кăтартнă тăрăх, пуплевĕ аталанман ачасен, пуçламăш классенче, дисграфирен килекен йăнăш шучĕ 35 процент чухлĕ чакать. Пĕтĕмлетÿсем. Кĕçĕн класс ачисен çырăвне тĕпченин результачĕсем логопед коррекци ĕçне сасăсене уйăрса илессипе, сасăсене калама хăнăхтарассипе, сăмахсен сассисене уйăракан тата пĕрлештерекен ханăхтарусемпе çыхăнтармаллине тата кĕçĕн класс ачисен сăмах пуянлăхне çирĕплетсе, пунлатса пымаллине пĕлтерет.
    Тӗп сӑмахсем:
    кĕçĕн шкул ÿсĕмĕ, дисграфи (çыру процесĕнче пулакан кăлтăк), çыру (çыру пуплевĕ), пуплев пĕтĕмĕшлĕн аталанманни, тÿрлетÿ (коррекци)
    Перейти 

  • Тутар Республикинче «Шкул кооперацийĕ» проекта пурнăçласси çинчен

    Научная статья
    Вĕренӳ аталанăвĕ Том 5 № 1
    Автор:
    Астраханцева Елена Анатольевна, Гатина Эльвира Арслановна
    Рубрика:
    Практика
    Аннотаци:
    Статья вулакана ял шкулĕсенче профориентаци ĕçне тума, коопераци предпринимательлĕхне асăрхама, Хусан коопераци институтĕнче пурнăçлакан «шкул кооперацийĕ» проектăн результачĕ пирки халăхра хыпар сарма тимлет. Тема паян куншăн пĕлтерĕшлĕ пулни çакнашкал сăлтавсемпе çыхăннă: хальхи çамрăк йыш пурнăçра, уйрăмах ял талккăшĕнче, хăй вырăнне тупма, тăван çĕрте-шывра йĕркеллĕ пурăнса кайма çук тесе шухăшлать. «Шкул кооперацийĕ» проекта хатĕрлесе чăнлăха кĕртсе пыни çамрăк çынсене, ял шкулĕнче вĕренекенсене ял территорийĕсенче (тата / е хуласенче) коопераци енĕпе ĕçленине пула бизнес тытса пыма май пуррине ĕнентерет. Тĕрлĕ даннăя тата шкулсенче, ТР район администрацийĕсенче тата РФ ытти регионĕсенче нумай хут ирттернĕ ыйтăм материалне тишкернĕ хыççăн çакнашкал пĕтĕмлетÿ тума май килет: хальхи çамрăксем яллă вырăнта юласшăн мар. Ирттернĕ мониторинг республикăн нумай районĕнче уйрăм специалистсем çуккипе кадр «выçлăхĕ» пуррине кăтартать. Результатсем. Илнĕ даннăйсем çине таянса пĕр-пĕринпе хутшăнса ĕçлемелли çул-йĕр палăртнă, Стратегиллĕ сĕнÿсен агентстви ырлакан, наци проекчĕсемпе вак проекчĕсене тивĕçтерекен «Шкул коопеперацийĕсен акселераторĕ» проекта пурнăçа кĕртме май пуррине кăтартнă. Коопераци пĕлтерĕшне халăра ăнлантарни тата коопераци ĕçне аталантарни малашне тулли цикллă коопераци тума май парать. Статья материалĕ район администрацийĕн пуçлăхĕсене, вăтам пĕлÿ паракан организацисен ертÿçисене коопераци предпринимательлĕхĕ çинчен пĕлÿ сарма, вырăнта судентсен кооперативĕсене туса хума усăллă пулĕ.
    Тӗп сӑмахсем:
    студентсем, шкул кооперацийĕ, предпринимательлĕх, прекчт, пулăшу, коопераци институчĕ, шкулта вĕренекенсем, финанслав, хÿтĕлев, Стратегиллĕ сĕнÿсен агентстви
    Перейти 

  • Çутçанталăкпа килĕшÿре пурăнни – çын аталанăвĕн тĕп шăнăрĕ

    Статья в сборнике трудов конференции
    Актуальные вопросы исследования и преподавания родных языков и литератур
    Автор:
    Игнатьева Анисия Павловна
    Рубрика:
    Обучение родным языкам и литературам в поликультурной среде
    Аннотаци:
    Статьяра хальхи вахăтра нумайчĕлхелĕх анлă сарăлнă тапхăрта шкул ачисене мĕне вĕрентмеллине, хула шкулĕсенче чăваш чĕлхине мĕнле тата мĕн валли вĕрентмеллине çырса кăтартнă
    Тӗп сӑмахсем:
    вĕрентÿ, чăваш чĕлхи, Çутçанталăк, шкул, ашшĕ-амăшĕ, вĕрентекен
    Перейти 

  • Куçарусăр вĕрентес меслетпе усă курни вырăнлă

    Статья в сборнике трудов конференции
    Актуальные вопросы исследования и преподавания родных языков и литератур
    Автор:
    Анисимова Лариса Валерьевна, Егорова Алина Владимировна
    Рубрика:
    Обучение родным языкам и литературам в поликультурной среде
    Аннотаци:
    Аннотаци: статьяра вырăс программипе ĕçлекен шкулта чăваш чĕлхине вĕрентес темăна хускатнă. Куçарусăр вĕрентес меслете тĕплĕн тишкернĕ. Пуçламăш шкулăн 1-3-мĕш класĕсем валли кăларнă «Кала-ха. Чăваш чĕлхи» (авторĕсем: А.В. Блинов тата ыт.) вĕренÿ пособийĕсен паха енĕсене кашни класăнне уйрăммăн çырса кăтартнă. Авторсем куçарусăр вĕрентес меслет ачана чăвашла хутшăнма вĕрентмелли чи кирлĕ те тухăçлă меслет пулнине, 1-3-мĕш классем валли кăларнă «Кала-ха. Чăваш чĕлхи» (авторĕсем: А.В. Блинов тата ыт.) вĕренÿ хатĕрĕсем чăваш чĕлхине куçарусăр вĕрентме май панине ĕнентернĕ.
    Тӗп сӑмахсем:
    чăваш чĕлхи, Тĕп сăмахĕсем: вĕрентесси, вырăс программипе ĕçлекен шкул, куçарусăр вĕрентес меслет, вĕренÿ хатĕрĕ, паха ен
    Перейти 

  • Тутар Республикинчи чăваш ача сачĕсен ĕç опытĕнчен

    Статья в сборнике трудов конференции
    Актуальные вопросы исследования и преподавания родных языков и литератур
    Автор:
    Маланчева Олеся Николаевна
    Рубрика:
    Обучение родному языку в полиязычной среде: этнокультурный аспект дошкольного образования
    Аннотаци:
    В статье представлен опыт работы педагогов дошкольной образовательной организации Черемшанского района Республики Татарстан. В шести организациях (из них две группы при школе) дети говорят на чувашском языке и приобщаются к чувашской культуре.
    Тӗп сӑмахсем:
    тăван чĕлхе, чăваш чĕлхи, шкулчченхи вĕренӳ, вăйăсем, чăваш чĕлхи эрни, диаспора
    Перейти